معرفي و تاريخچه:
باتوجه به پيشرفتهاي روزافزون علوم پزشكي و ارتقاء كمي و كيفي پژوهشهاي علوم پزشكي، تاكيد بر رعايت موازين شرعي، حقوقي و اخلاقي در پژوهشها، اجراي طرحهاي تحقيقاتي مختلف از جمله پژوهش بر روي انسانها و جمع آوري و نگهداري اطلاعات، باعث افزايش نگراني از سوء استفاده و زيان رسانيدن به انسانها و عدم رعايت موازين اخلاقي در طراحي و اجراي طرحها و بهرهگيري نامشروع از اين اطلاعات گشته است. لذا به منظور پيشگيري از سوء استفادههاي احتمالي در بيانيه هاي 1947 نورنبرگ و 1975 هلسينكي و 1978 بلمونت اصول، قواعد و موازيني در اين زمينه وضع و به كشورها توصيه گرديد كه اين كدهاي اخلاقي را درپژوهشهاي علوم زيستي به مورد اجرا گذارند. اين موضوع در هجدهمين گردهمايي EM/ACHR سازمان جهاني بهداشت در سال 1995 (در رياض عربستان) نيز مطرح و مقرر گرديد كه كميتههاي ملي اخلاق در پژوهشهاي علوم زيستي در تمامي كشورهاي منطقه، آيين نامهي كشوري اخلاق در پژوهشهاي علوم پزشكي را كميتههاي اخلاق در پژوهشهاي زيست پزشكي با هدف نظارت اخلاقي بر پژوهشهاي زيست پزشكي، تشكيل شده و برابر مفاد اسناد بين المللي و تطبيق آنها با فرهنگ و حقوق ملي، به شركت كنندگان، پژوهشگران، حاميان مالي،كارفرمايان، نهادها و سازمانهاي دخيل در امور سلامت، مشاوره اخلاقي ارائه مي دهد. همچنين طرح نامههاي ارائه شده را با الزامات شناخته و پذيرفته شده اخلاقي، ملي و بين المللي تطبيق مي دهد و در صورت عدم مغايرت با الزامات اخلاقي، جهت انجام پژوهش"مصوبه اخلاقي" صادر نموده، در طول انجام تحقيق بر اجراي طرحهاي پژوهشي نظارت ميكند. اصل آثار و نتايج پژوهشهاي زيست پزشكي كه طرح نامه آنها مصوب كميته اخلاق در پژوهشهاي زيست پزشكي نباشد، صرف نظر از عواقب و ضمانتهاي اداري و حقوقي، فاقد اعتبار و غير قابل استناد و انتشار خواهد بود.
در كشور ما نيز وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي با الهام از آموزهها و فرهنگ اسلامي و ملي و همچنين همراهي با استانداردهاي بين المللي، اقدام به تدوين دستورالعمل تشكيل، سطح بندي و شرح وظايف كميته هاي اخلاق در پژوهشهاي زيست پزشكي در سه سطح ملي، دانشگاهي و سازماني نموده در سال 1392 به كليه دانشگاهها، مراكز و موسسات دخيل در امور سلامت ابلاغ نمود.
معاونت علوم پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي نيز به عنوان متولي ارائه خدمات آموزشي و درماني پزشكي در دانشگاه آزاد اسلامي مسئوليت تشكيل، نظارت و اجراي قوانين اخلاقي در پژوهشهاي زيست پزشكي را بر عهده گرفته و در تاريخ 8/6/94 موفق به كسب اعتبارنامه با صلاحيت كميتهي اخلاق در پژوهش دانشگاهي با كد اختصاصي IR.IAU.REC از كميته ملي اخلاق در پژوهشهاي زيست پزشكي وزارت بهداشت درمان و آموزش علوم پزشكي گرديد.
در اين خصوص دبيرخانه كميتهي اخلاقِ دانشگاهي جهت برنامهريزي و رسيدگي به امور كميته اخلاق دانشگاهي، نظارت و ارزيابي كميتههاي اخلاق سازماني واحدهاي تابعه دانشگاه آزاد اسلامي در دفتر توسعه پژوهش و فناوري علوم پزشكي تشكيل گرديد.
تصويب و به مورد اجرا گذارند.