معرفي و تاريخچه:

باتوجه به پيشرفت‌هاي روزافزون علوم پزشكي و ارتقاء كمي و كيفي پژوهش‌هاي علوم پزشكي، تاكيد بر رعايت موازين شرعي، حقوقي و اخلاقي در پژوهش‌ها، اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي مختلف از جمله پژوهش بر روي انسان‌ها و جمع آوري و نگهداري اطلاعات، باعث افزايش نگراني از سوء استفاده و زيان رسانيدن به انسان‌ها و عدم رعايت موازين اخلاقي در طراحي و اجراي طرح‌ها و بهره‌گيري نامشروع از اين اطلاعات گشته است. لذا به منظور پيشگيري از سوء استفاده‌هاي احتمالي در بيانيه هاي 1947 نورنبرگ و 1975 هلسينكي و 1978 بلمونت اصول، ‌قواعد و موازيني در اين زمينه وضع و به كشورها توصيه گرديد كه اين كدهاي اخلاقي را درپژوهش‌هاي علوم زيستي به مورد اجرا گذارند. اين موضوع در هجدهمين گردهمايي EM/ACHR سازمان جهاني بهداشت در سال 1995 (در رياض عربستان) نيز مطرح و مقرر گرديد كه كميته‌هاي ملي اخلاق در پژوهش‌هاي علوم زيستي در تمامي كشورهاي منطقه، آيين نامه‌ي كشوري اخلاق در پژوهش‌هاي علوم پزشكي را كميته­هاي اخلاق در پژوهش­هاي زيست پزشكي  با هدف نظارت اخلاقي بر پژوهش­هاي زيست پزشكي، تشكيل شده و برابر مفاد اسناد بين المللي و تطبيق آنها با فرهنگ و حقوق ملي، به شركت كنندگان، پژوهشگران، حاميان مالي،كارفرمايان، نهادها و سازمان­هاي دخيل در امور سلامت، مشاوره اخلاقي ارائه مي دهد. همچنين طرح نامه­هاي ارائه شده را با الزامات شناخته و پذيرفته شده اخلاقي، ملي و بين المللي تطبيق مي دهد و در صورت عدم مغايرت با الزامات اخلاقي، جهت انجام پژوهش"مصوبه اخلاقي" صادر نموده، در طول انجام تحقيق بر اجراي طرح­هاي پژوهشي نظارت مي­كند. اصل آثار و نتايج پژوهش­هاي زيست پزشكي كه طرح نامه آنها مصوب كميته اخلاق در پژوهش­هاي زيست پزشكي نباشد، صرف نظر از عواقب و ضمانت­هاي اداري و حقوقي، فاقد اعتبار و غير قابل استناد و انتشار خواهد بود.

در كشور ما نيز وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي  با الهام از آموزه­ها و فرهنگ اسلامي و ملي و همچنين همراهي با استانداردهاي بين المللي، اقدام به تدوين دستورالعمل تشكيل، سطح بندي و شرح وظايف كميته هاي اخلاق در پژوهش­هاي زيست پزشكي در سه سطح ملي، دانشگاهي و سازماني نموده در سال 1392 به كليه دانشگاه­ها، مراكز و موسسات دخيل در امور سلامت ابلاغ نمود.

معاونت علوم پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي نيز به عنوان متولي ارائه خدمات آموزشي و درماني پزشكي در دانشگاه آزاد اسلامي مسئوليت تشكيل، نظارت و اجراي قوانين اخلاقي در پژوهش­هاي زيست پزشكي را بر عهده گرفته و در تاريخ 8/6/94 موفق به كسب اعتبارنامه با صلاحيت كميته­ي اخلاق در پژوهش دانشگاهي با كد اختصاصي IR.IAU.REC از كميته ملي اخلاق در پژوهش­هاي زيست پزشكي وزارت بهداشت درمان و آموزش علوم پزشكي گرديد.

در اين خصوص دبيرخانه كميته­ي اخلاقِ دانشگاهي جهت برنامه­ريزي و رسيدگي به امور كميته اخلاق دانشگاهي، نظارت و ارزيابي كميته­هاي اخلاق سازماني واحدهاي تابعه دانشگاه آزاد اسلامي در دفتر توسعه پژوهش و فناوري علوم پزشكي تشكيل گرديد.

تصويب و به مورد اجرا گذارند.